Uświadomienie sobie skali ludzkiego wpływu na środowisko oraz wyłanianie się nowego paradygmatu w naukach humanistycznych, który określić można jako humanistykę ekologiczną, zwróciły uwagę na krajobraz i naturę jako aktora, świadka, materiał dowodowy i archiwum, które może stanowić istotne źródło wiedzy dla badaczy przeszłości. Badacze przeszłej przemocy z coraz większą uwagą studiują krajobraz tzw. nie-miejsc pamięci (miejsc znaczących, ale nie upamiętnionych, nie oznaczonych), odkrywając, że miejsca, które z pozoru wydają się puste, w istocie pełne są śladów wydarzeń sprzed lat. W miejsce dyskursu uprzywilejowującego niewyrażalne, wyłania się nowy język, który zwraca uwagę na to, co materialne, a czasem także – jak rośliny – żywe, jako warte dostrzeżenia w przestrzeni miejsc, w których z pozoru „nic nie ma”. Jednocześnie, nowe możliwości techniczne i powiązane z nimi, nowe metody badań otworzyły pole dla archeologii nie-inwazyjnej dostarczającej cyfrowych danych na temat wiedzy zarchiwizowanej w krajobrazie.
Ta wiedza jest także przedmiotem zainteresowania artystów, którzy przychodząc w te miejsca niejako spóźnieni, poszukując śladów przeszłej przemocy w żywej wegetacji czy nieciągłościach i anomaliach w przestrzeni — zarówno tych dostrzegalnych gołym okiem, jak i tych dających się odczytać tylko ekspertom. Współczesne praktyki artystyczne i badawcze kwestionują radykalne rozdzielenie nauki i sztuki jako osobnych sposobów relacji ze światem. Artyści – przy pomocy swoich narzędzi – często znacząco się przyczyniają do pogłębienia rozumienia zjawisk, którymi zajmują się badacze. Wystawa prezentuje prace twórców, którzy tropią i dokumentują ślady Zagłady w otaczającym nas krajobrazie, pracując z materialnością obecną w miejscach, które z pozoru wydają się puste i eksponując napięcia pomiędzy tym, co widzialne i ukryte.
Badawcza praca artystów, w połączeniu ze wspomnianą zmianą w sposobie myślenia i badania przeszłej przemocy, a także rozwojem nowych narzędzi, prowokuje pytania o przyszłość tych miejsc. Czy jeśli traktujemy naturę jako materialnego świadURka, powinniśmy w nią ingerować w sposób właściwy zinstytucjonalizowanej pamięci? Czy możliwe jest wypracowanie takich strategii upamiętniania dla miejsc będącychLTprzestrzenią natury – lasów, pól, łąk – które jednocześnie nie oznaczają ich radykalnej transformacji i kolonizacji (wycinki drzew, wprowadzenia nowych, obcych materiałów, rozbudowy infrastruktury, która na trwałe przekształca charakter miejsca)? Wreszcie, w jaki sposób dane i wiedza zawierająca się w krajobrazie może zostać przedstawiona w sposób, który nie wymaga eksperckiego przygotowania, by móc ją odczytać?
Wystawa stanowi element projektu “Sztuka forensyczna: sztuka tych, którzy przychodzą za późno”, realizowanego przez Fundację Zapomniane dzięki wsparciu Ambasady Niemiec w Warszawie. Projekt stanowi kontynuację działań zapoczątkowanych w ramach projektu “Kartografie spekulatywne”, finansowanego przez Canada Council for the Arts i realizowanego we współpracy z Biennale Warszawa, a także projektu “Nieupamiętnione miejsca ludobójstwa i ich wpływ na pamięć zbiorową, tożsamość kulturową, postawy etyczne i relacje międzykulturowe we współczesnej Polsce” zrealizowanego przez Ośrodek Badań nad Kulturami Pamięci UJ, a także projektu “Lecznicze Rośliny Płaszowa” realizowanego przez FestivALT od 2019 roku.
kuratorka wystawy: Aleksandra Janus
partner: Ośrodek Badań nad Kulturami Pamięci UJ
Data: niedziela, 27 czerwca, 2021
Czas: 19:30
Miejsce: RE:Kultura, ul. Krakowska 13/2-3
Wydarzenie jest częścią programu 5. edycji FestivALTu!
Dołącz do nas!
Wydarzenie na FB -> Kliknij TUTAJ!
Finansowanie: Ambasada Niemiec w Warszawie.
Projekt stanowi kontynuację działań wspieranych przez Canada Council for the Arts.
Projekt zrealizowano przy współpracy z Allianz Kulturstiftung.